Die rol van diskresie by die toelaatbaarheid van getuienis wat in stryd met die grondwet verkry is

Abstract

Artikel 35(5) van die Grondwet 108 van 1996 handel oor die uitsluiting van ongrondwetlike getuienis en bepaal dat sodanige getuienis uitgesluit moet word indien toelating daarvan sal lei tot 'n onbillike verhoor of tot nadeel sal strek vir die regspleging. Uit die bewoording van die artikel blyk dit dat die howe geen diskresie het ten opsigte van die toelaatbaarheidsvraag nie en 'n streng uitsluitingbenadering moet volg. Die doel van hierdie verha• ndeling is om ondersoek in te stel na die mate van diskresie .en die wyse ·waarop diskresie toepas word in hierdie besluitnemingsproses. Twee benaderings is deur die howe gevolg, naamlik 'n benadering waar 'n wye diskresie uitgeoefen word en 'n benadering waar 'n beperkte diskresie uitgeoefen word, dus 'n gekwalifiseerde uitsluitingsbenadering. Die skrywer doen aan die hand dat beide gronde vir uitsluiting van belang is en dat die howe verkeie faktore moet oorweeg ten einde 'n beslissing te vel oor die insluiting of uitsluiting van ongrondwetlike getuienis. 'n Balans moet dus gehandhaaf word tussen die belang van die beskuldigde op 'n billike verhoor en die belang van die gemeenskap daarin dat regspleging nie benadeel moet word nie en dat reg en geregtigheid moet geskied

Section 35(3) of the Constitution Act 108 of 1996 deals with the exclusion of unconstitutionally obtained evidence and stipulates that such evidence must be excluded if the admission would render the trial unfair or be detrimental to the administration of justice. From the wording of the section it seems that the courts have no jurisdiction in regard to the admissibility question and that a strict exclusionary approach must be followed. The purpose of this dissertation is to investigate the amount of discretion that the Courts have, and the manner in which this discretion is applied in the process of decision making. Two approaches were followed by the courts namely a wide discretionary approach and an approach where a strict discretion was applied. It is submitted that botR grounds for exclusion are of importance and that the courts must consider a variety of factors in deciding the question on the inclusion or exclusion of unconstitutionally obtained evidence. A balance must be struck between the interest of the accused in a fair trial and the interest of the community that the administration of justice must not be prejudiced and that justice must prevail.